Descriptive and statistical sources to study of the noble estates in Rus’ voivodship in 16th-18th centuries (on the example of Komarno estate in L’viv land): registers of land, poll, hearth and “czopowe” tax
Abstract
This article listed and described the types of descriptive and statistical sources that revealed the ethnic and demographic features and the spatial development as well as the specific proprietary relations in the noble estates of the Polish-Lithuanian Commonwealth. To illustrate this Komarno estate was chosen in L‘viv land of Rus‘ voivodship, which featured as a private possession since the second quarter of 15th century. Features of this territorial entity and certain settlements in its composition accumulate a number of sources of state and internal origin. In the proposed article studied the specific of the information coverage in the documents of the first group, namely the registers of land, poll, hearth and ―czopowe‖ tax. Revealed that these sources allow to follow the dynamics of the spatial growth, establish the facts of the foundation of new settlements and proprietary ownership of the estate and its villages. However, demographic calculations are quite conditional because of the mediation of the placed data and source representativeness for the period after the second half of the 17th century is quite uncertain
References
2. Атаманенко В. Волинські маєтності Острозьких: склад та структура / В. Атаманенко // Наукові записки Національного університету ―Острозька академія‖. Серія ―Історичні науки‖. – Острог, 2008. – Вип. 13. – С. 266-315.
3. Атаманенко В. Господарські документи волинських латифундій другої половини XVI – першої половини XVII ст. як історичне джерело / В. Атаманенко // Матеріали V конгресу Міжнародної асоціації україністів. Історія: Збірник наукових статей. – Чернівці, 2003. – Ч. І. – С. 286-293.
4. Атаманенко В. Джерела вивчення магнатського господарства Волині другої половини XVI – першої половини XVII ст. / В. Атаманенко // Українська історична наука на сучасному етапі розвитку. – Кам‘янець-Подільський; К.; Нью-Йорк; Острог, 2006. – Т. 1. – С. 107-117.
5. Атаманенко В. Південноволинські маєтності Януша Острозького першої чверті XVII ст. / В. Атаманенко // Наукові записки Національного університету ―Острозька академія‖. Серія ―Історичні науки‖. – Острог, 2000. – Вип. 1. – С. 13-26.
6. Атаманенко В. Характеристика та шляхи підвищення інформативності волинських інвентарів другої половини XVI ст. / В. Атаманенко // Джерелознавчі та історіографічні проблеми історії України. – Дніпропетровськ, 1995. – С. 42-55.
7. Ворончук І. Інвентар маєтностей князів Острозьких 1620 р. як історико-демографічне джерело / І. Ворончук // Наукові записки Національного університету ―Острозька академія‖. Серія ―Історичні науки‖. – Острог, 2008. – Вип. 13. – С. 232- 242.
8. Гонтарук С. Інвентар володінь Януша Острозького 1615 року як історико-демографічне джерело / С. Гонтарук // Наукові записки Національного університету ―Острозька академія‖. Серія ―Історичні науки‖. – Острог, 2013. – Вип. 20. – С. 75-79.
9. Рибачок І. Інвентар ―подільських‖ володінь Януша Острозького 1615 року як джерело до вивчення історії міст / І. Рибачок // Науковi записки. Збiрник праць молодих вчених та аспiрантiв. – Т. 17. – К., 2009. – С. 36-47.
10. Опис володінь князя Януша Острозького у південно-східній Волині 1615 року / [упор. : В. Атаманенко, І. Рибачок] ; Національний університет ―Острозька академія‖, Львівська національна наукова бібліотека ім. В. Стефаника Національної академії наук України. – Острог, 2009. – 269 c.
11. Інвентар Меджибізької волості 1717 року / вид. підготував Микола Крикун ; Наукове товариство ім. Шевченка. – Львів, 2009. – 191 с., [3] л. іл.
12. Baliński M., Lipiński T. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana. – Warszawa, 1845. – T. II, cz. 2. – [4], 547-1431, [1], VIII s.
13. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich / Pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego (далі – Słownik geograficzny). – Warszawa, 1880. – Т. I : Aa-Dereneczna. – 960 s.
14. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1882. – Т. III : Haag-Kępy. – 960 s.
15. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1883. – Т. IV : Kęs-Kutno. – 963 s.
16. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1884. – Т. V : Kutowa Wola-Malczyce. – 960 s.
17. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1887. – Т. VIII : Perepiatycha-Pożajście. – 960 s.
18. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1889. – Т. X : Rukszenice-Sochaczew. – 960 s.
19. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1892. – Т. XII : Szlurpkiszki-Warłynka. – 960 s.
20. Słownik geograficzny. – Warszawa, 1902. – Т. XV, cz. 2 : Januszpol-Wola Justowska. – 741, [2] s.
21. Бобак Л., Грабовецький В. Комарне // Історія міст і сіл Української РСР: В 26 т. Львівська область / Ред. кол. тому: Маланчук В. Ю. (гол. редкол.), Пастер П. I. (відп. секр. редкол.) та ін. АН УРСР. Інститут історії. – К., 1968. – С. 243-256 [998 с.]
22. Лаба В. Історія села Зашковичі від найдавніших часів до 1939 року. – Львів, 2008. – 44 с.
23. Лаба В. Історія села Завидовичі. – Львів, 2007. – 452 с.
24. Лаба В. Історія села Татаринів від найдавніших часів до 1939 року. – Львів, 2008. – 100, [8] c.
25. Лаба В. Кліцько і Якимчиці у світлі історичних документів від давніх часів до 1939 року. – Львів, 2003. – 60 с.
26. Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scripturarum et monumentorum quaecunque in archive regni in arce cracoviensi continentur per commissarios a sacra regia majestate et republica ad revidendum et connotandum omnes scripturas in eodem archivo existentes deputatos confectum Anno Domini MDCLXXXII cura bibliotecae polonicae editum [Editio E. Rykaczewski]. – Lutetiæ Parisiorum, 1862. – XV, 483 p.
27. Bona Regalia Onerata // Źródła dziejowe. – Warszawa, 1902. – T. 18. Cz. 1. Polska XVI wieku pod wzglądem geograficznostatystycznym. T. 7. Cz. 1: Ziemie ruskie. Ruś Czerwona / Wyd. A. Jabłonowski. – S. 1-72.
28. Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego (далі – AGZ). – T. 14. Najdawniejsze zapiski sądów lwowskich 1440-1456 / Oktaw Pietruski, Xawery Liske. – Lwów, 1889. – XVII, 636 s.
29. Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codocibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, contexuit indicesque adiecit Theodorus Wierzbowski (далі – MRPS). – Varsoviae: Typis officinae C. Kowalewski, MCMV. – Pars I. Casimiri IV regis tempora complectens (1447-1492). – 191 s.
30. Świecki T. Opis starożytnej Polski. – Warszawa, 1828. – T. 1. – [14], 456, [12] s., [2] k. tabl.
31. Галів М., Смуток Л. Дрогобицький повіт за поборовим реєстром Перемишльської і Сяноцької земель 1507 р. // Дрогобицький краєзнавчий збірник. – Дрогобич, 2014. – № 17-18. – С. 441-451.
32. Галів М. Корчмарство в селі Літиня на Дрогобиччині (XVI-XVIII ст.) // Дрогобицький краєзнавчий збірник. – Дрогобич, 2014. – № 17-18. – С. 114-125.
33. Archiwum Skarbu Koronnego (далі – ASK), Dział 1 (Rachunki Królewskie 1388-1781), sygn. 20, 663 k.
34. ASK, Dz. 1, sygn. 17, 356 k.
35. ASK, Dz. 1, sygn. 19, 916 k.
36. ASK, Dz. 1, sygn. 18, 981 k.
37. Jabłonowski A. Zródła dziejowe. T. 18, cz. 1. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7, cz. 1. Ruś Czerwona. – Warszawa, 1902. – [14], 252, XLVII, XVIII, 72 s.
38. Jabłonowski A. Zródła dziejowe. T. 19. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 8. Wołyn i Podole. – Warszawa, 1889. – II, 307, XLVI s.
39. Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka): spisy / Oprac. Kazimierz Przyboś. – Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. – 415 s. – (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku, t. 3, zesz. 1).
40. AGZ. – T. 10. Spis oblat zawartych w aktach grodu i ziemstwa lwowskiego / Oktaw Pietruski, Xawery Liske. – Lwów, 1884. – VI, 543 s.
41. MRPS. – Varsoviae: Typis officinae C. Kowalewski, MCMX. – Pars IV. Sigismundi I regis tempora complectens (1507-1548). – Volumen 1-um: Acta cancellariorum, 1507-1548. – 1550 s.
42. MRPS. – Varsoviae: Typis officinae C. Kowalewski, MCMXV. – Pars IV. Sigismundi I regis tempora complectens (1507-1548). – Volumen 3-um: Acta vicecancellariorum, 1535-1548. – 440 s.
43. MRPS. – Varsoviae: Typis officinae C. Kowalewski, MCMXII. – Pars IV. Sigismundi I regis tempora complectens (1507-1548). – Volumen 2-um: Acta vicecancellariorum, 1507-1535. – 1536 s.
44. Volumina Legum. Prawa, konstytucye y przywileie Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich prowincyi należących na walnych seymiech koronnych od Seymu Wiślickiego roku pańskiego 1347 aż do ostatniego Seymu uchwalone / J. Ohryzko (далі – Volumina Legum). – Petersburg, 1859. – Vol. ІІ: Ab anno 1550 ad annum 1609 acta Reipublicae continens. – 1859. – 482, XIII p.
45. Центральний державний історичний архів України у Львові (далі – ЦДІАУЛ), ф. 9 (Львівський гродський суд), оп. 1, спр. 365, 2692 с.
46. Markowski B. Administracja skarbowa w Polsce. – Warszawa, 1931. – 454, VI s.
47. Filipczak-Kocur A. Sejm zwyczajny z roku 1629. – Warszawa-Wrocław, 1979. – 141 s.
48. Piotrowski S. Uchwały podatkowe sejmiku generalnego wiszeńskiego 1572-1772 // Studia nad historią prawa polskiego pod red. O. Balzera. – T. XIII, z. 4. – Lwów, 1932. – 108 s.
49. AGZ. – T. 21. Lauda sejmikowe. T. 2. Lauda wiszeńskie 1648-1673 r. / Antoni Prochaska. – Lwów: Drukarnia E. Winiarza, 1911. – XXXI, 757 s.
50. Volumina Legum. – Petersburg, 1859. – Vol. III: Ab anno 1609 ad annum 1640 acta Reipublicae continens. – 472, XV p.
51. Volumina Legum. – Petersburg, 1859. – Vol. IV: Ab anno 1641 ad annum 1668 acta Reipublicae continens. – 501, XVII p.
52. ЦДІАУЛ, ф. 52 (Магістрат м. Львова), оп. 2, спр. 1156, 127 арк.
53. ЦДІАУЛ, ф. 181 (Лянцкоронські, графи), оп. 2, спр. 3151, 86 арк.
54. Крикун М. Подимні реєстри першої і початку другої половини XVIII ст. // Історичні джерела та їх використання. – К., 1972. – Т. 7. – С. 69-79.
55. Kuklo C. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej / Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. – Warszawa, 2009. – 521 s.
56. Львівська національна наукова бібліотека імені Василя Стефаника НАН України. Відділ рукописів, ф. 4 (Баворовські), оп. 1, спр. 1042, 40 арк.
57. ЦДІАУЛ, ф. 9, оп. 1, спр. 357, 1594 с.
58. ЦДІАУЛ, Ф. 9, оп. 1, спр. 594, 1548 с.
59. Przerębski (Przerembski) Zygmunt Karol h. Nowina (zm. 1669) // Polski Słownik Biograficzny. – Wrocław-Warszawa-KrakówGdańsk-Łódź, 1986. – T. ХХIX/1, zeszyt 120. – S. 8-9.
60. ASK, Dz. I, sygn. 145, 91 k.